خوشا کسى که معاد را به یاد آورد ، و براى حساب کار کرد ، و به گذران روز قناعت نمود ، و از خدا راضى بود . [نهج البلاغه]
عرشیات
شرح وتفسیرمثنوی دفترسوم درس(185)
جمعه 95 مرداد 8 , ساعت 9:53 عصر  

آدرس کانال تلگرام

درمحضر مولانا

    darmahzaremolanachannel@

نگاهی به بحث قیامت وچگونگی حشر 

( 1758)چون جنین را در شکم حق جان دهد            

 

جذب اجزا در مزاج او نهد

( 1759) از خورش او جذب اجزا مى‏کند            

 

تار و پود جسم خود را مى‏تند

( 1760) تا چهل سالش به جذب جُزوها            

 

حق حریصش کرده باشد در نَما

( 1761) جذب اجزا روح را تعلیم کرد            

 

چون نداند جذبِ اجزا شاهِ فرد؟

( 1762) جامع این ذرّه‏ها خورشید بود            

 

بى‏غذا اجزات را داند ربود

( 1763) آن زمانى که در آیى تو زِ خواب            

 

هوش و حسّ رفته را خوانَد شتاب‏

( 1764) تا بدانى کآن از او غایب نشد            

 

باز آید چون بفرماید که عُد

جذب اجزا: تغذیه کردن و رشد یافتن.

 جذب اجزا تا چهل سال کردن: حد رویش جسم را در آدمى تا چهل سال دانسته‏اند و از آن پس تا پنجاه سالگى متوقف شود، سپس حالت تراجع دست دهد.

نَما: روییدن، رشد، با توجه به بیت بعدی رشد جسم وکمال روح هر دو مورد نظر است.

تعلیم کردن روح جذب اجزا را: جنین هنگامى جذب غذا تواند کرد که روح در او دمیده باشد، و روح از جانب خدا در جنین دمیده شده است. هر گاه روح که مخلوق است به امر او جذب اجزا کند، چگونه خالق روح جذب اجزا نتواند کرد. و چگونه نتواند روز رستاخیز آن اجزاى پراکنده را فراهم سازد. (براى روشن‏تر ساختن چنین امکان داستان بعد را عنوان مى‏فرماید).

شاه فرد: حضرت حق جل و علا. (هر گاه روح که آفریده خداست در بدن جذب اجزا مى‏کند، چگونه خالق روح جذب اجزا نتواند کرد؟)

خورشید جامع ذرّه‏ها: دمیدن روح در ماه چهارم است از سقوط نطفه در رحم و در این ماه تدبیر با آفتاب بود که رئیس ستارگان است و نفس آن روح عالم است و او مستولى بر همه موجودات مادون فلک قمر بود. [1]

 ربودن اجزا: فاعل «ربود» در نیم بیت دوم خداست. نه خورشید (چنان که بعض شارحان نوشته‏اند) و اشارت است به دیگر بار زنده شدن آدمى پس از مرگ. چنان که در داستان خر عزیر به تفصیل بیشتر گوید و مضمون این بیت‏ها تفسیر گونه‏اى است از آیه:« یا أَیُّهَا اَلنَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِنَ اَلْبَعْثِ فَإِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ مِنْ عَلَقَةٍ ثُمَّ مِنْ مُضْغَةٍ مُخَلَّقَةٍ وَ غَیْرِ مُخَلَّقَةٍ لِنُبَیِّنَ لَکُمْ وَ نُقِرُّ فِی اَلْأَرْحامِ ما نَشاءُ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى ثُمَّ نُخْرِجُکُمْ طِفْلاً ثُمَّ لِتَبْلُغُوا أَشُدَّکُمْ.»[2]

آن زمانى که در آیى تو ز خواب: تشبیهى است حشر مردگان را در قیامت به برخاستن خفته از خواب چنان که در قرآن کریم است: اَللَّهُ یَتَوَفَّى اَلْأَنْفُسَ حِینَ مَوْتِها وَ اَلَّتِی لَمْ تَمُتْ فِی مَنامِها فَیُمْسِکُ اَلَّتِی قَضى‏ عَلَیْهَا اَلْمَوْتَ وَ یُرْسِلُ اَلْأُخْرى‏ إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى.[3]

          از عدم‏ها سوى هستى هر زمان             هست یا رب کاروان در کاروان‏

          خاصه هر شب جمله افکار و عقول             نیست گردد غرق در بحر نُغُول‏

          باز وقت صبح آن اللّهِیان             بر زنند از بحر سر چون ماهیان‏

1891- 1889/ د / 1

عُد: باز گرد.

صحبت از دید آگاهان وناآگاهان بود، ودر اینجا مولانا سخن را به آیه شریفه سوره انعام مستند می کند که: بگو آیا نابینا و بینا یکسان‏اند. آیا نمى‏اندیشید. مولانا می گوید: خداوند در طبیعت وسرشت هر موجودی نیروی جذب نیازمندی ها را پدید می آورد. پروردگار یکتا هم به جسم جذب اجزاء را می آموزد وهم به روح. این خداست که ذرات وجود آفریدگان را باهم پیوند می دهد ومی تواند این اجزاء را بگیرد یا دوباره گرد آورد وبپیوندد، بی آن که حتی این اجزاء را تغذیه کند ونیروی مادی به کار ببرد. ذرات جسم را همان طور باز می گرداند که پس از خواب « هوش وحس رفته» را بر می گرداند.



[1] - (رسائل اخوان الصّفا، ج 2، ص 423)

[2] - (سوره حج،آیه 5)

[3] - (سوره زمر،آیه 42)


نوشته شده توسط محمدرضا افضلی | نظرات دیگران [ نظر] 
درباره وبلاگ

عرشیات

محمدرضا افضلی
تحصیل کرده درحوزه معارف، پژوهشگر ونویسنده کتاب معارف مثنوی، سروش آسمانی در4جلد(شرح موضوعی مثنوی)، درمحضر مولانادر6جلد(شرح کامل مثنوی معنوی)، شرح لبّ اللباب مثنوی در2جلد،دانشنامه عزالی در4جلد ....
اوقات شرعی
فهرست اصلی
بازدید امروز: 288 بازدید
بازدید دیروز: 436 بازدید
بازدید کل: 1405777 بازدید

شناسنامه
صفحه نخست
پست الکترونیک
پارسی بلاگ
فهرست موضوعی یادداشت ها
دین . عرفان . مثنوی .
نوشته های پیشین

اردیبهشت 92
خرداد 92
تیر 92
مرداد 92
شهریور 92
مهر 92
آبان 92
آذر 92
دی 92
بهمن 92
اسفند 92
فروردین 93
اردیبهشت 93
خرداد 93
تیر 93
مرداد 93
شهریور 93
مهر 93
آبان 93
آذر 93
دی 93
بهمن 93
اسفند 93
فروردین 94
اردیبهشت 94
خرداد 94
تیر 94
مرداد 94
شهریور 94
مهر 94
آبان 94
آذر 94
دی 94
بهمن 94
اسفند 94
فروردین 95
اردیبهشت 95
خرداد 95
تیر 95
مرداد 95
شهریور 95
لوگوی وبلاگ من

عرشیات
لینک دوستان من

معماری نوین
اشتراک در خبرنامه

 
لیست کل یادداشت های این وبلاگ

شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(222)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(221)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(220)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(219)
شرح وتفسیر مثنوی دفتر سوم درس(218)
[عناوین آرشیوشده]